Ние подолупотпишаните здруженија, фондации и мрежи на граѓанскиот сектор изразуваме поддршка за приоретизирањето на родовата рамноправност и на заштитата од дискриминација и насилство во предлог-концепцијата за реформи во основното образование. Интеграцијата на родовите прашања во основното образование несомнено ќе влијае на подолг рок врз намалување на родовите стереотипи кај децата и врз градењето на инклузивно и поправедно општество кое за повеќето граѓани е од национален интерес.
Имајќи предвид дека бројни анализи на учебниците од основно, средно и високо образование укажаа на присуство на родови стереотипи и дискриминаторски наративи, а дополнително и комплетно или релативно отсуство на дадени социјални групи (жени, лица со попреченост, етнички други, ЛГБТИ итн.), ја поздравуваме насоченоста на новата концепција кон надминување на овие крупни проблеми во продукцијата на знаења и вештини во рамките на образованиот процес.
Воведувањето на изборен предмет за сексуално образование, како што предвидува новата концепција, дополнително ќе придонесе кон поголема информираност на младите за еднаквоста на луѓето, заштитата од насилство и намалувањето на дискриминацијата. Младите ќе бидат насочени повеќе кон логичко учење наместо фактографско, ќе имаат можност за дискусија, саморефлексија, носење на заклучоци преку интеракција, тимска работа и отвореност за туѓите приказни и искуства. Оттука, младите ќе научат да го земаат предвид како туѓото, така и своето мислење и потреби, ќе бидат емпатични и отворени за различности.
Резултатите од последната Студија за однесувањата поврзани со здравјето кај децата на училишна возраст од Северна Македонија покажуваат дека да се омаловажува, да се навредува и да се довикуваат погрдни имиња со намера да се нанесе повреда е одомаќено однесување меѓу учениците во нашите училишта. Малтретирањето започнува на 11-годишна возраст, па дури и порано, го има својот пик во 13-та година, и натаму има тенденција да опаѓа. Сето ова влијае врз животот и здравјето на младите, кои според оваа студија искусуваат нерасположение и чувства на тага и безнадежност кои се зголемуваат со возраста, а суицидните мисли и планирањето на самоубиство се исто така застапени и наместо да се намалат, тие прогресираат со возраста.
Минатите недели сме сведоци на јавни објави на повеќе жени актерки за сексуалното малтерирање во Србија, што уште еднаш покажува дека жените се жртви на постојано насилство по родова основа. За жал, со вакви примери се сретнуваме сè почесто, а тоа го докажува и истражувањето на ОБСЕ од 2019 година кое укажува дека дури две третини жени од регионот претрпеле некаков вид на насилство. Случајот Јавна соба во Македонија исто така ни покажа дека денес девојчињата сè повеќе се предмет на сексизам и сексуално вознемирување и дека постои итна потреба од нивна системска заштита. Радува што жените сè повеќе денес се охрабруваат јавно да зборуваат за насилството и за вознемирувањето, но училиштето е вистинското место каде што дополнително треба да се стимулира учењето за еднаквоста и правичноста меѓу жените и мажите и за заштитата од сексуалното насилство.
Најзагрозените од родовите нееднаквости се лесно препознатливи во ранливите, немоќните, оние на кои им се одземени слободите и правата. Најчесто тоа се жените, девојчињата, сиромашните, различните и родово нетипичните, но и многу други, прикриени под превезот на сите други видови нееднаквости. Токму затоа, сметаме дека е важно покрај барањето на одговорност во насилниците, да погледнеме пошироко, во социо-политичките и културолошките услови на заедницата, општеството и образованието во кои нееднаквоста се создава и опстанува.
Учењето и прифаќањето на родовите идентитети ќе овозможи подобра интеграција на сите ученици со сите свои различности, а со тоа и намалување на родово-базираното насилство и булингот во училиштата. На децата и ранливите групи на млади им треба безбедна средина во училиштето, во која секој ќе се чувствува заштитен и подеднакво згрижен без разлика на неговата различност.
Учењето за етничките различности и нивното прифаќање во услови на зголемен диверзитет во општеството, како и поттикнувањето на интеркултурализмот ќе придонесат кон унапредување на еднаквоста и интеграција на децата од различни култури, етникуми и идентитети. Надминувањето и почитувањето на етничките различности е значајно кога зборуваме за инклузија во образовниот процес, а особено е значајно за намалување на насилството помеѓу учениците кое во изминатите неколку години бележи пораст на случаи кои во основата ја имаат токму етничката припадност на учениците.
И покрај тоа што новата концепција на основното образование ги потенцира принципите на родовата рамноправност и заштитата од дискриминација, го предлагаме и следново:
Потписници:
We, the following associations, foundations and civil society networks, express our support for the prioritization of gender equality and protection against discrimination and violence in the draft-concept for reforms in primary education. The integration of gender issues in primary education will undoubtedly have a long-term impact on reducing gender stereotypes in children and building an inclusive and more just society that is of national interest to most citizens.
Considering that numerous analyzes of textbooks from primary, secondary and higher education indicated the presence of gender stereotypes and discriminatory narratives, and additionally the complete or relative absence of certain social groups (women, persons with disabilities, ethnic others, LGBTI, etc.), We welcome the focus of the new concept on overcoming these major problems in the production of knowledge and skills within the educational process.
The introduction of an elective subject for sex education, as envisaged by the new concept, will further contribute to greater awareness of young people about equality of the people, protection from violence and reduction of discrimination. Young people will be more focused on logical learning instead of factual, they will have the opportunity for discussion, self-reflection, drawing conclusions through interaction, teamwork and openness to other people’s stories and experiences. Hence, young people will learn to take into account both others and their own opinions and needs, will be empathetic and open to diversity.
The results of the latest Study on health-related behaviors in school-age children from Northern Macedonia show that insulting and shouting derogatory names with the intention of inflicting injury is a domestic behavior among students in our schools. Bullying starts at age 11, and even earlier, it has its peak at age 13, and it still tends to decline. All of this affects the lives and health of young people, who according to this study experience malaise and feelings of sadness and hopelessness that increase with age, and suicidal thoughts and suicide planning are also present and instead of decreasing, they progress with age.
In recent weeks, we have witnessed public announcements of several female actresses about sexual harassment in Serbia, which once again shows that women are victims of constant gender-based violence. Unfortunately, we encounter such examples more and more often, and this is proved by the OSCE research from 2019 which indicates that as many as two thirds of women in the region have suffered some kind of violence. The Public Room case in Macedonia also showed us that today girls are increasingly subject to sexism and sexual harassment and that there is an urgent need for their systemic protection. It is gratifying that women today are increasingly encouraged to speak publicly about violence and harassment, but the school is the right place to further stimulate the teaching of equality and justice between women and men and the protection against sexual violence.
The most endangered by gender inequalities are easily recognizable in the vulnerable, the powerless, those deprived of their freedoms and rights. Most often it is women, girls, the poor, the different and the gender atypical, but also many others, hidden under the guise of all other types of inequality. That is why we consider it important, in addition to demanding responsibility for the perpetrators, to look more broadly at the socio-political and cultural conditions of the community, society and education in which inequality is created and persists.
Learning and accepting gender identities will enable better integration of all students with all their diversity, and thus reduce gender-based violence and bullying in schools. Children and vulnerable groups of young people need a safe school environment, in which everyone will feel protected and equally cared for regardless of their diversity.
Learning about ethnic diversity and their acceptance in conditions of increased diversity in society, as well as encouraging interculturalism will contribute to promoting equality and integration of children from different cultures, ethnicities and identities. Overcoming and respecting ethnic differences is important when we talk about inclusion in the educational process, and it is especially important to reduce violence between students, which in the past few years has seen an increase in cases that are based on students’ ethnicity.
Although the new concept of primary education emphasizes the principles of gender equality and protection against discrimination, we propose the following:
Signatories:
